1) Referans Malzeme ile Sertifikalı Referans Malzemenin Farkı Nedir?
Referans Malzeme kalibrasyon, metot validasyonu, metrolojik izlenebilirlik sağlama, kalite kontrol çalışmaları (yeterlilik testi, kalite kontrol kartları) için kullanılan saf veya matriks malzemelere verilen genel addır.
Referans Malzemenin Sertifikalı Referans Malzeme (CRM) olabilmesi için kullanım amacına uygun olarak homojenlik ve kararlılığının kanıtlanması ve malzemenin karakterizasyonunda geçerli kılınmış yöntemler kullanılarak atanacak değerler ve belirsizlikleri için metrolojik izlenebilirliğin sağlanması gerekmektedir. CRM’ler için elde edilen tüm bu bilgiler bir sertifika ile müşterilere sunulmaktadır.
CRM’lerin atanmış değerleri için metrolojik izlenebilirlik ve belirsizlik bilgileri zorunludur.
Uygulanan ölçüm yöntemi ile elde edilen sonuçların doğruluğunun kontrolü (Trueness Check) ve Metrolojik İzlenebilirliğin sağlanması söz konusu ise CRM’ler kullanılmalıdır.
TÜBİTAK UME’nin ürettiği referans malzemeler ile sertifikalı referans malzemeleri ürün kodlarından ayırt edebilirsiniz. Sertifikalı referans malzemeler, CRM kodu ile (UME CRM 1234), referans malzemeler ise RM kodu ile (UME RM 1234) satışa sunulmaktadır.
TÜBİTAK UME tarafından üretilen CRM’ler Sertifika ve Sertifikalandırma Raporu dökümanları ile sunulurken, Referans Malzemeler (Sertifikasız Olanlar) Malzeme Bilgi Formu ile sunulmaktadır.

2) En yaygın Referans Malzeme/Sertifikalı Referans Malzeme (CRM) Türleri Nelerdir?
i. Kalibratör CRM’ler (saf malzemeler): Kimyasal saflık ve/veya eser miktarda safsızlık için karakterize edilmişlerdir. Kalibrasyon amaçlı kullanılırlar.
ii. Standart Çözeltiler ve Gaz karışımları: Saf malzemelerden ağırlıkça karıştırma ile elde edilmişlerdir. Kalibrasyon amaçlı kullanılırlar.
iii. Matriks CRM’ler (numune içinde analit): Majör, Minör ve/veya Eser miktardaki kimyasal içerik için karakterize edilmişlerdir. İçeriğe sahip matriksten, matrikse içerik ilavesi ile veya sentetik karışım ile matriksin benzerinin eldesi yoluyla hazırlanırlar. Metod geliştirme,validasyon ve kalite kontrol amaçlı kullanılırlar.
iv. Fiziko-Kimyasal CRM’ler: Erime noktası, viskozite ve yoğunluk gibi özellikler için karakterize edilmişlerdir.
v. Referans Objeler veya İnsan yapısı Malzemeler: Tat, koku, oktan sayısı, parlama noktası, sertlik gibi fonksiyonel özellikler için karakterize edilmişlerdir. Fiber tipi ve mikrobiyolojik özellikler için karakterize edilmiş mikroskop örnekleri de bu gruba girmektedir.

3) Doğru Referans Malzemeyi Seçebilmek İçin Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
 Malzemenin tanımlanmış kullanım amacı net belirlenmelidir:
Kalibrasyon (Saf malzemeler veya çözeltileri) veya ölçümün tüm süreçlerinin Kalite Kontrolü (Matriks malzemeler ) amaçlı kullanım göz önünde bulundurulmalıdır.

 Ölçüm büyüklüğü ve aralığına dikkat edilmelidir:
Ekstrakte edilebilir kurşun mu yoksa toplam kurşun mu ölçüyorsunuz, laboratuvarınızda uyguladığınız yönteme uygun bir malzeme seçmelisiniz.
Metodunuzun tayin sınırı değerinden daha düşük sertifika değerine sahip CRM size uygun değildir.

 Matriks eşleşme ve potansiyel girişim kaynakları göz önünde bulundurulmalıdır:
İçme suyunda kurşun analizi ile serumda kurşun analizi gibi matrikslerin çok farklı olduğu durumlarda dikkatli olunmalıdır. Laboratuvarınızda ölçümünü gerçekleştirdiğiniz rutin örnekler ile en benzeşen referans malzemeyi seçmeye çalışmalısınız. Örneğin, gıda analizlerinde rutin örneklerinizin yağ içeriği ile metodunuzun kontrolünü gerçekleştireceğiniz referans malzemenin yağ içeriğinin birbirinden çok farklı olmamasına dikkat edilmelidir.

 Referans malzeme üreticisinin yetkinliğine dikkat edilmelidir:
Üretici ISO Guide 34 veya ISO 17034 akreditasyonuna sahip mi? Faaliyetlerini bu dökümanlarda belirtilen şartlara uygun olarak gerçekleştiriyor mu?
Sertifikalandırma çalışmalarında görev alan laboratuvarların ISO/IEC 17025 akreditasyonları veya CIPM MRA CMC’leri (Kalibrasyon ve Ölçüm Kabiliyetleri) olup olmadığı irdelenmelidir.

 Referans malzemeler ile ilgili bilgilerin açık ve şeffaf olarak paylaşılıp paylaşılmadığı bilgilere erişimin olup olmadığı kontrol edilmelidir:
Üretici referans malzemeler ile ilgili dökümanları (Sertifika, Sertifikalandırma Raporu, Malzeme Bilgi Formu) açık bir şekilde paylaşıyor mu ve bu dökümanlara erişimin kolay olup olmadığı sorgulanmalıdır.

 Referans malzemenin ulaşılabilirliği ve fiyatı
Referans malzemenin üretici tarafından tanımlanan şartlarda kullanıcıya en hızlı şekilde ulaştırılıp ulaştırılamayacağı sorgulanmalıdır (Ör: donuk ve çözünmemiş olarak kurubuz içinde -70 °C sıcaklıkta elinize ulaşması gereken bir malzeme bu şartlarda ulaşabiliyor mu?).

 Satın alınan Ürünle İlgili Geri Bildirim
Satın almış olduğunuz referans malzeme ile ilgili sorun olduğunu düşündüğünüz konuları linkte verilen formu doldurarak ume.rm-info@tubitak.gov.tr ve ume@tubitak.gov.tr e-posta adreslerine gönderebilirsiniz. Geri bildirim formu için tıklayınız